Σίδηρος : μπορεί η διατροφή να καλύψει τις ανάγκες της εγκύου ή το συμπλήρωμα πρέπει να θεωρείται απαραίτητο;

Η έγκυος χρειάζεται σίδηρο για να αντεπεξέλθει στην αύξηση του όγκου αίματος και να καλύψει τις ανάγκες του εμβρύου και του πλακούντα. Το έμβρυο με την σειρά του, αποθηκεύει σημαντικές ποσότητες σιδήρου, με σκοπό να καλύψει τις ανάγκες του για τους πρώτους μήνες της ζωής του, κατά τους οποίους η πρόσληψη σιδήρου μέσω του μητρικού γάλακτος είναι πολύ μικρή. 

Κατά την εγκυμοσύνη, ο οργανισμός της γυναίκας προσαρμόζεται ώστε να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο, με τις ορμόνες της εγκυμοσύνης να αυξάνουν την απορρόφηση του. Παρόλα αυτά, τα αποθέματα μπορούν γρήγορα να μειωθούν σημαντικά αν δεν υπάρχει επαρκής πρόσληψη.

Ερευνητικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να οδηγήσει στην γέννηση ελλειποβαρών νεογνών, πρόωρου τοκετού και περιγεννητικής θνησιμότητας. Οι ανάγκες μίας εγκύου σε σίδηρο αυξάνονται κατά την είσοδο της στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και φτάνουν τα 30 mg την ημέρα. 

Οι διατροφικές πηγές σιδήρου, διακρίνονται στις ζωικές που παρέχουν σίδηρο αίμης, που είναι ο πιο βιοδιαθέσιμος για τον ανθρώπινο οργανισμό και στις φυτικές που περιέχουν σίδηρο μη αίμης, που δεν είναι το ίδιο εύκολα απορροφήσιμος. Στις ζωικές πηγές έχουμε το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά και τα ψάρια, ενώ στις φυτικές τα όσπρια, τα ολικής άλεσης και εμπλουτισμένα δημητριακά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το μπρόκολο και ορισμένους ξηρούς καρπούς. Για την καλύτερη απορρόφηση σιδήρου από φυτικές πηγές είναι απαραίτητη η παράλληλη πρόσληψη βιταμίνης C στο ίδιο γεύμα.

Ενδεικτικά αναφέρω ότι μία μερίδα κόκκινου κρέατος προσφέρει περίπου στα 3 mg σιδήρου, πουλερικών 1-1,5 mg, και ένα αυγό 1 mg. Για την επαρκή λοιπόν πρόσληψη, μία έγκυος πρέπει να καταναλώνει τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο καθόλη την διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα η κατανάλωση εμπλουτισμένων δημητριακών μαζί με φυσικό χυμό πορτοκάλι στο πρωινό γεύμα, όσπρια μαζί με κάποιο φρούτο για επιδόρπιο στο μεσημεριανό, ξηρούς καρπούς ή αποξηραμένα φρούτα στο σνακ και μία μερίδα κόκκινου κρέατος στο βραδινό, μπορεί να πλησιάσει τα 20 mg ημερησίως. Για τον λόγο αυτό και συστήνεται η παράλληλη πρόσληψη ενός συμπληρώματος σιδήρου μετά την 12η εβδομάδα της κύησης.

Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να μην είναι απαραίτητη, αλλά θα πρέπει η έγκυος να είναι ιδιαίτερα προσεκτική με την καθημερινή της διατροφή.

Επίσης σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνετε υπόψη ότι υπάρχει τρόφιμα που μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση σιδήρου, όπως είναι το τσάι, ο καφές, η υπερπρόσληψη φυτικών ινών και οξαλικών οξέων, όπως επίσης και ορισμένα φάρμακα. Είναι όμως περιπτώσεις που πρέπει να αξιολογούνται ξεχωριστά από τον γυναικολόγο ή τον υπεύθυνο διαιτολόγο.

Γιαννης Χρύσου
Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Δ/ντης Διαιτολογικού Τμήματος Ευρωκλινικής Παίδων
Γενικός Γραμματέας Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής