Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία στάδια:
- Στο πρώτο στάδιο ή το στάδιο της διαστολής
- Στο δεύτερο στάδιο ή το στάδιο της εξώθησης
- Στο τρίτο στάδιο ή το στάδιο της υστεροτοκίας
ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ
- το περίνεο δεν έχει το χρόνο να διαταθεί
- το κεφάλι του μωρού είναι πολύ μεγάλο για να μπορέσει να περάσει από το στόμιο του κόλπου
- η περινεοτομή βοηθάει να γεννηθεί γρήγορα το παιδί εάν η γυναίκα έχει δυσκολία στο συντονισμό και στον έλεγχο της εξώθησης στο δεύτερο στάδιο
- το έμβρυο παρουσιάζει δυσφορία.
Μπορεί να διαρκέσει από ένα λεπτό μέχρι 20 λεπτά. Αφού γεννηθεί το παιδί ύστερα από μερικά λεπτά θα ξαναρχίσουν πάλι οι συστολές της μήτρας ,με ροή αίματος από τον κόλπο για να αποβληθεί ο πλακούντας.
Ονομάζεται και στάδιο της διαστολής. Αφορά την περίοδο εκείνη όπου ο τράχηλος της μήτρας ανοίγει προοδευτικά μέχρι το σημείο όπου επιτρέπεται το πέρασμα του εμβρύου (10cm). Ο χρόνος που διαρκεί η διαστολή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις πρωτοτόκες γυναίκες η διαστολή θα αρχίσει μόνο όταν ο τράχηλος θα έχει εξαλειφθεί. Άρα ο χρόνος της διαστολής είναι μεγαλύτερος από ό,τι στις πολύτοκες όπου η εξάλειψη του τραχήλου και η διαστολή γίνονται ταυτόχρονα. Έτσι το πρώτο στάδιο του τοκετού στις πρωτοτόκες διαρκεί 6-12ώρες ενώ στις πολύτοκες διαρκεί 6-8 ώρες.
Επίσης άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη γρήγορη ή όχι διαστολή του τραχήλου είναι η σύσταση του τραχήλου εάν είναι σκληρός ή μαλακός, η συχνότητα των συστολών και το αν η προβάλλουσα μοίρα του εμβρύου ακουμπά ομοιόμορφα πάνω στο τραχηλικό στόμιο. Μέχρι τη διαστολή των 2-3 εκατοστών θεωρείται ότι ο τοκετός ότι βρίσκεται στη λανθάνουσα φάση, ενώ μετά τα 3 εκατοστά ο τοκετός βρίσκεται πλέον στην ενεργητική φάση. Στην αρχή του πρώτου σταδίου του τοκετού η διαστολή θα γίνεται με πολύ αργό ρυθμό. Όταν φτάσει στα 5 εκ. η διαστολή επιταχύνεται για να επιβραδυνθεί ξανά όταν θα πλησιάζει κοντά στη φάση της πλήρους διαστολής (10 εκατοστά). Οι ωδίνες του πραγματικού τοκετού βεβαιώνουν το ξεκίνημα της λειτουργίας της μήτρας που σκοπό έχουν να διαστείλουν το εξωτερικό κεντρικό στόμιο του τραχήλου για να γεννηθεί το έμβρυο.
Οι ωδίνες συμβαίνουν γιατί: α) καθώς το στόμιο του τραχήλου διαστέλλεται από το κεφάλι του εμβρύου πιέζει τα νεύρα του τραχήλου(πόνοι χαμηλά στην κοιλιά) β) καθώς το κεφάλι του εμβρύου μπαίνει μέσα στη λεκάνη, πιέζει τα γειτονικά νεύρα που βρίσκονται στη περιοχή της μέσης (πόνοι στη μέση) γ) καθώς οι μύες της μήτρας συστέλλονται σφίγγουν και πιέζουν τα νεύρα μέσα τους (πόνοι σε όλη τη μήτρα). Σε κάθε ωδίνα υπάρχει αρχή, ακμή και παρακμή. Στη συνέχεια ακολουθεί παύλα. Έτσι με το ξεκίνημα κάθε ωδίνας η αίσθηση του πόνου δεν θα κυριεύσει απότομα τη μέλλουσα μητέρα. Στην αρχή θα έρχεται μαλακά, θα δυναμώνει βαθμιαία φθάνοντας στην κορύφωση της έντασης και θα αρχίσει σιγά σιγά να σβήνει και να χάνεται.
Όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί στην αρχή 10΄΄ αργότερα λίγο περισσότερο για να φτάσει να διαρκεί 60΄΄. Από τα 60΄΄που θα είναι η διάρκεια της πιο μεγάλης ωδίνας μόνο στα 20΄΄ θα αισθάνεται την πιο μεγάλη έντασή της διότι το υπόλοιπο του χρόνου θα μοιράζεται ανάμεσα στην αρχή και την παρακμή της. Όσο ο τοκετός θα προχωρεί οι ωδίνες θα γίνονται πιο συχνές δηλαδή ο χρόνος παύλας θα συντομεύσει από 5΄σε 1΄-2΄. Ο πόνος γίνεται αντιληπτός με διάφορη ένταση, ο φόβος και η αγωνία είναι από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της έντασης του πόνου. Καμιά φορά όμως μπορεί να τα ελέγξει η επίτοκος εάν έχει καλή ψυχική ισορροπία. Ο καρδιακός ρυθμός του εμβρύου επιβραδύνεται κατά διάρκεια της ωδίνας, όμως αποκτά και πάλι τη φυσιολογική του συχνότητα μετά τη λήξη της ωδίνας όπου η μήτρα ξαναχαλαρώνει.
Ονομάζεται και στάδιο της εξώθησης. Όταν η έγκυος θα έχει ξεπεράσει το στάδιο της διαστολής θα πρέπει να γνωρίζει ότι οι στιγμές που τη χωρίζουν από το παιδί της είναι ελάχιστες. Στην περίοδο αυτή με τις εξωθητικές κινήσεις της επιτόκου που συνδυάζονται με τις συστολές της μήτρας, το παιδί θα διασχίσει τη λεκάνη για να φτάσει στο εξωτερικό στόμιο του κόλπου και να γεννηθεί. Η άσκηση πίεσης είναι μία ενστικτώδη τάση της επιτόκου να σπρώχνει προς τα κάτω, η οποία προκαλείται από το κεφάλι του μωρού καθώς πιέζει το έδαφος της πυέλου και το ορθό έντερο. Η εξώθηση είναι ανώδυνη για την επίτοκο και δεν κάνει κανένα κακό στο μωρό. Όταν πρόκειται για το πρώτο παιδί το στάδιο αυτό μπορεί να φτάσει σε διάρκεια μέχρι και μία ώρα ενώ στους επόμενους τοκετούς μπορεί να περιοριστεί στα 15-20 λεπτά.
ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΗ: Πρόκειται για τομή που γίνεται στο περίνεο μεταξύ του στομίου του κόλπου και του πρωκτού για να διευκολυνθεί η γέννηση του παιδιού. Η τομή γίνεται τη στιγμή που εμφανίζεται το κεφάλι του παιδιού αφού προηγηθεί τοπική νάρκωση.
Η περινεοτομή καθίσταται αναγκαία όταν:
ΤΑ ΡΑΜΜΑΤΑ: Τα εσωτερικά είναι απορροφήσιμα ενώ τα εξωτερικά πέφτουν μόνα τους μετά από 7-10 μέρες. Σε περίπτωση που τα ράμματα ενοχλούν τη γυναίκα θα πρέπει: να φροντίζει να διατηρεί την περιοχή καθαρή και στεγνή, να κάνει πλύσεις με αλατόνερο που υποβοηθάει στην επούλωση και την ώρα των κενώσεων να προστατεύει τα ράμματα με μία γάζα.
Ονομάζεται και στάδιο υστεροτοκίας. Αφορά την έξοδο του πλακούντα.
Οι ωδίνες αυτές σχετικά με τις προηγούμενες φέρνουν πόνο και με ένα ελαφρό σφίξιμο η μαλακή μάζα του πλακούντα θα περάσει χωρίς δυσκολία από το εξωτερικό στόμιο του κόλπου με τη βοήθεια του γιατρού που θα τραβάει ελαφρά το υπόλοιπο του ομφαλίου λώρου. Όταν τελειώσουν όλα αυτά θα γίνει ένα εξωτερικό καθάρισμα. Η μήτρα που θα έχει μέγεθος μήτρας 5 μηνών θα συσταλθεί σχηματίζοντας μία σκληρή σφαίρα αποφεύγοντας έτσι την αιμορραγία.